Duela urte batzuk argitaratutako liburu bat berrirakurtzen ari naiz, Josu M. Alday klaretar lagunak idatzia (abuztuaren 17an hil berria hain zuzen), “José Otanoren bizitza eta heriotza”, klaretarra ere eta Hernanin 1936an fusilatua. Otano 1898ko martxoaren 30ean jaio zen Nafarroako Lergan. Apaiz ordenatu ondoren, Bilbo, Paris, Valladolid eta Zamorara bidaiatu zuen, eta azkenean Tolosan finkatu. 1936ko abuztuaren 7an utzi zuen Tolosa Donostian babesa hartzeko erreketeen aurrerapenetik atzera egiten ari ziren ezkerreko milizianoen mendekua saihesteko. Otanok ez zuen Bilbora ihes egitea pentsatu beste batzuk bezain politikoki aktiboa ez zelako izan eta Donostian geratzea erabaki zuen. Kolpistek Donostia eskuratu zutenean, 1936ko urriaren 12an, Otano atxilotu zuten Donostiako Klaretar Komunitatean, Ondarretako espetxera eraman, eta 38 urte zituela Hernaniko hilerriko horman fusilatu urriaren 23an, beste apaiz batzuekin batera, hala nola José Manuel Ariztimuño “Aitzol” eta Martín Lekuona, besteak beste.
Otanok bere erlijio-misioa guztiz zintzoki bete arren faxistek fusilatu egin zuten. Eta beste hainbeste bezala, bi aldeetakoak hain zuzen, bere heriotzan parte hartu zutenei barkatzen ziela adieraziz eman zuen azken hatsa. Gerra Zibila benetako porrot kolektiboa izan zen, politikarena eta elkarrizketarako gizakiaren gaitasunarena. Baina batzuk, esan beharra dago, beste batzuk baino askoz ankerrago eta askoz errudunagoak izan zirela. Otanori abertzale izatea leporatu zioten euskaltzalea izateagatik, Tolosako Klaretarren artxiboan gordetako abestien eskuizkribuek frogatzen duten bezala: bere eskuz idatzitako 130 orrialdeko liburukia: guztiak euskaraz, latinezko bi ezik. Batzuk Eresbilen gordeta, beste batzuk galduta. Otano klaretar ona eta pertsona hobea zen. Faxistek bidegabeki tirokatu eta erail zuten. Gogoratzea funtsezkoa da, historiaren haria ezin da hil, are gutxiago gizon onenenak. Ohorea, aitortza eta oroimena Otano bezalako pertsonentzat. Egun handirate. José Otano.