Alkohola, udako ohitura

Espainiar Estatuan, alkoholaren kontsumoak gora egiten du udan. Bereziki, garagardoaren kontsumoa igotzen da; gutxi gorabehera, garagardoaren kontsumoaren %31 udako hilabeteetan pilatzen da. Ardoarekin egindako udako edariak, hala nola ardoa bera edo bermuta, ere gehiago kontsumitzen dira udan. Gainera, 2024ko abenduan argitaratutako ikerketa baten arabera, Euskal Autonomia Erkidegoa liderra da alkohol-kontsumoaren rankingean, 2024an intoxikazioak %23,8 izan baitziren; batez bestekoa %14,3koa zen urte horretan.

2025ean, urtero lez, uda ez da bakarrik heldu. Harekin batera, festak, gau luzeak eta gazteen aisialdi aukera zabalak ere bai. Nerabeentzat askatasun handiagoaren eta kontrol txikiagoaren garaia da, eta testuinguru horretan alkohola sarritan presente dago. Ez da berria: Espainiar Estatuko nerabeen artean alkohola da gehien kontsumitzen den substantzia, eta lehen esperientziak gero eta lehenago ematen dira.

Testuinguru honetan kokatzen da 2025eko martxoan aurkeztu zen alkoholaren lege berria. Legeak urrats batzuk ematen ditu: lehen aldiz ez du soilik debekatzen adingabeei alkoholaren salmenta, baita kontsumoa bera ere. Halaber, alkoholemia-kontrolak baimentzen ditu adingabeekin, eta publizitatearen murrizketak zorroztu ditu haur eta nerabeek inguruko espazioetan. Hala ere, aditu askoren arabera, legea ez da nahikoa: ez du etiketa osasungarririk ezartzen, ez du aurrekonturik prebentziorako, eta “kontsumo arduratsuaren” kontzeptua oraindik lausoa da.

Zer dio lege berriak adingabeei buruz?

Martxoan aurkeztutako alkoholaren lege berriak helburu argia du: Espainiar Estatuan alkoholarekin lotutako araudia bateratzea eta osasun publikoa babestea. Adingabeei dagokienez, berrikuntza nagusia kontsumo bera debekatzea da, ez salmenta bakarrik, aurreko legerian gertatzen zen bezala. Horrela, 18 urtetik beherakoek ezingo dute edan, eta egoera jakin batzuetan alkoholemia-probak egin ahal izango dizkiete agintariek.

Beste puntu aipagarri bat publizitatearen murrizketa da. Lege berriak debekatu egiten du alkoholaren iragarkirik haur edo nerabeak bertaratzen diren lekuetan: ikastetxe inguruan, haurren kirol ekitaldietan edo adingabeei zuzendutako kontzertuetan. Halaber, legeak debekatu egiten du alkoholik gabeko produktuen publizitatea marka “zuritzeko” erabiltzea.

Hala ere, adituen ustez legeak hutsune nabarmenak ditu, bereziki prebentzioan, ez baitu aurrekonturik zehazten horretarako. Prebentzioan eta hezkuntzan inbertsiorik egin gabe, adituek diote lege hutsa ez dela nahikoa nerabeen portaerak aldatzeko.

Udako ohiturak

Uda nerabe askorentzat esperimentaziorako garaia da. Eskolako errutina eten, gurasoen kontrola lasaitu eta lagunekin egoteko orduak ugaritu egiten dira. Testuinguru horretan, alkohola sarritan agertzen da gazteen arteko sozializazioan, askotan erritual moduan: lehen botiloia, lehen mozkorraldia, heldutasunaren sarrera gisa bizitako esperientzia...

Herriko jaiak, gazteentzat gau giroa eta aisialdirako espazio informalak ohikoak dira udan. Bertan, “ondo pasatzearen” ideiak alkohola kontsumitzera bultzatzen ditu gazte asko, nahiz eta arriskuak ezagutu. Sare sozialek ere badute eragina: edariekin ateratako argazkiek onarpena ematen dute, eta “influencer”-ek ere alkoholari buruzko publizitatea egiten dute, nahiz eta “kontsumo arduratsua” esaten duen etiketa erabili.

Arriskuak eta ondorioak

Alkohola ez da edari kaltegabe bat, eta are gutxiago nerabeentzat. Garuna oraindik garatzen ari den garaian, alkohola kontsumitzeak garapen kognitiboan eta emozionalean eragin dezake, eta mendekotasunerako atea ireki dezake. Udan, giro lasaian, arrisku hauek areagotu egiten dira.

Mozkorraldi goiztiarrek eragin ditzaketen ondorioek ez dute soilik osasun fisikoari eragiten. Istripuak, indarkeriazko egoerak edo gizarte arazoekin lotuta agertzen dira maiz. Horrez gain, kontsumoak areagotu dezake osasun mentaleko arazoak, hala nola antsietatea edo depresioa.

Adingabeek ez dute askotan kontzientziarik arrisku hauetaz, eta ez dute tresnarik ondorio horiei aurre egiteko.

Neurtutako kontsumoa?

Lege berriak urrats garrantzitsua bada ere, adituek adierazi dute ez dela nahikoa. Hezkuntza emozionalik eta baliabide ekonomikorik gabe, ez dago zer egiterik.

Alkoholaren inguruko kultura oso errotuta dago, eta gazteek jasotzen dituzten mezuak kontraesankorrak dira askotan. Arriskuei buruz hitz egiten zaien bitartean, alkohola guztiz normalizatuta duen gizarte batean bizi dira.