Beatriz Mármol: Zoriontasunaren formula sekretua ez da existitzen

Hilabete honetan, 20an, zehatzagoak izateko, Zoriontasunaren Nazioarteko Eguna ospatuko dugu. 2013az geroztik, Nazio Batuek Zoriontasunaren Nazioarteko Eguna ospatu dute, mundu osoko pertsonen bizitzan eginkizun garrantzitsua betetzen duela aitortzeko. Errebindikazio nagusia hori izan arren, gero eta garrantzi handiagoa hartu du egun honek, buru-osasunari buruzko diskurtsoak garrantzia hartzen zuen bitartean.

Zer da zoriontasuna?

Beatriz Mármol osasun psikologoa da, eta familia eta bikote terapeuta da. Berak dioenez, “lehenik eta behin, zoriontasuna zer den pentsatu beharko genuke”. Martxoaren 20an ospatzeko objektua zer den galdetu beharko genioke gure buruari. “Nik ikusi dut zoriontasuna kontzeptua oso lausoa dela”, dio Mármolek.

Psikologoak “koherentzia” hitza aipatzen du zoriontasuna ulertzeko giltzarritzat. Geure buruarekin koherenteak izan behar dugu, eta lortzen dugunean, hori zoriontasuna dela esan dezakegu.

Zoriontasunaren bila

Planteamendu horren arazoa da “bidean galtzen garela”. Zoriontasunaren bilaketa horretan, inguruan dugun guztia galtzen dugu. Adibidez, galtzen gara sare sozialetan: “Gatazka handia sortzen digute. Askotan beste batentzat zoriontasuna dena ez da zoriontasuna niretzat. Ideia faltsu bat saltzen zaigu, eta ezin gara horrekin alderatu”.

Zoriontasuna, ideia gisa, saltzen duen ideia bat da, eta sare sozialetan, askotan lortu ezin den zerbait saltzen zaigu. Hori, pandemia ondoko unean, areagotu egin da: autolaguntzak liburuen, meditazio eskolen, yoga eskolen, pilates klaseen… salmentak handitu egin dira, eta ongizate edota zoriontasuna egoera baterako bide gisa saldu dira. “Askotan, jarduera horiek antsietate handiagoa eragiten digute, hau guztia gure errutinan sartu behar izateak, eta ordutegiak egokitu behar izateak”.

Ez dugu astirik ustezko ongizate jarduera horiek egiteko, eta estres handiagoa ekar diezaguke eguneroko ohikerian. Beatriz Mármolek planteatzen duen bezala, kontsumo- eta produkzio-gizarte batean bizi gara, eta momentu batez errutina gelditzeko ideia oso erakargarria da, baina ezin dugu onartu: “Ezin diot lan egiteari utzi zeramika eskoletara joateko”.

Norberaren burua entzutearen garrantzia

“Arazo bat dugu: ez diogu gure buruari entzuten”, dio Marmolek. Beti gaude iragarkiaren zain, alboan dagoena begiratzen. Gure ustez zer behar dugun aztertzen dugu, edo Marmolek dioen bezala, “behar dugula sinestarazten diguten hori”. Ez dugu gure burua entzuten, ezta gure gorputza ere.

“Agian nire gorputzak eseri, manta batez estali eta film bat ikusteko eskatzen dit”. Marmolen arabera, gelditzea onartzen ez diguten gizarte honetan, agian zoriontasuna aurkitzeko behar duguna hori da, gelditzea.

Horrekin, Marmolek ez du sedentarismoaren apologia egin nahi, ezta gutxiagorik ere, baina bai azpimarratu nahi duela deskantsatu behar dugula hori gure onurarako izango dela uste badugu: “Zergatik ez dut onartuko egun batez deskantsatzea nire gorputzak behar badu?”. Ideia hori bat dator aurretik aipatu ditugun ongizaterako bide gisa saltzen dizkiguten jarduerak egiteko betebeharra (horiek gure onurarako izango badira pentsatu gabe) geure gain hartzeko ideiarekin.

Bakoitza, molde batekoa

Ideia nagusia “bakoitzak gauza bat behar dugula” da, eta, beraz, zoriontasunaren ikuskera eta horrek bilaketa ez da egia unibertsala, eta ezin dugu modu bakar batean aurkeztu.

Gandhiren hitzak hartuz, Beatriz Mármol psikologoak adierazten du “funtsezkoa, gizakiak behar duena, koherentzia da, bere balioen, pentsatzen duenaren eta egiten duenaren artean”. Osokorrik zioen bezala: “Gure ekintza izan dadila gure hitzaren alaba”, edo kasu honetan, gure beharren alaba.

Marmolek balioesten du ez dugula onartzen deserosotasuna. Badakigu zerbait gogaikarria egiten zaigula, zerbait ez dela ona guretzat, eta berriz ere zoriontasun horren bila hasten gara, benetan arazoa koherentzia falta bat denean. Izan ere, Mármolek adierazi du terapian ikusten ari diren zerbait dela, “bizi-gainkarga”, eta psikiatrak hori diagnostikatzen ari direla.

Gainkarga hori egoera askoren ondorio izan daiteke. “Zer ikusten dugu jendea kontsultara iristen denean? Behar dutenaren eta sentitzen dutenaren arteko inkoherentzia bat”.

“Zoriontasuna baldintzen batura izan liteke, baina ez da batura berdina guztiontzat”, dio Mármolek. Zerrenda bat egiten badugu, zenbat eta xede gehiago sartu zerrenda horretan, orduan eta zailagoa izango da guztiak betetzea. Mármolek behin eta berriz dio ez dela formula bat bilatu behar denok berdinak bagina bezala. Adibidez, gero eta gehiago eramaten da “slow bizitza, minimalismoa… Eta ez da bizimodu horrek modu automatikoan zoriontsuagoa egiten gaituenik: “Batzuek ondo bizi dira mendian, apartatua, eta beste batzuek hiriaren erdigunearen zalapartekoa behar dute”.

Bizi-gainkargaren adibideak

Marmolek definitzen duen bezala, bizi-gainkarga “ezin dut hainbeste betebeharrekin” esaldiarekin konparatu ahal dugun sentsazioa da: “Ez naiz denetara iristen, lana, etxea, gurasoak, seme-alabak…”. Beatriz Mármolek amengan jartzen du arreta, gainkarga horren adibide gisa: karrera profesional bat dute, hau da, lan egiten dute, eta lanetik ateratzen direnean, hainbat kontuz arduratzen jarraitzen diren horiek dira. Lan produktiboaren eta ugalketa-lanaren teoria, eta, kasu honetan, horren ondorioa bizi-gainkarga hori da, orain diagnostiko psikiatrikoa bihurtu dena.

Ez dago poztasunaren sekreturik

“Zoriontasuna bilatzeko prozesu bat baino gehiago, geure burua, gure emozioak, ezagutzeko prozesu bat izan behar luke”. Guztiok ditugu egun txarrak eta onak. Egun txarra dugunean, pentsatu behar dugu zer datorkigun hobeto. Kafe bat lagunekin? Ibilaldi bat? Entzun egin behar dugu gure burua. Hau zoriontasunerako bidea izan liteke, geure burua ezagutzea.

Zoriontasuna ez da helburu gisa planteatu behar, denok baitugu bizi-proiektu bat, baina hori aldatuz doa. Mármol familiako terapeuta izan da, eta bizitzako hainbat unetan ezagutu ditu pertsonak.

Bizi-proiektua ez da berdina 15 urterekin edo 40rekin. Ondo sentitzeko behar duzuna aldatuz doa, eta horregatik da garrantzitsua geure buruari entzutea. Baliteke urteen poderioz zenbait asmo aldatzea eta beste batzuk piztea, edo ez.

Frustrazioa, aztergai

Mármolek uste du gure helburuetan zurruntasun gutxiago izan behar dugula. Frustrazioarekiko tolerantzia gero eta txikiagoa da. “Gaizki sentitzen gara, deseroso sentiarazten gaituenarekin konektatzen dugu, eta horrek, deserosotasuna eragiten digu”, dio Mármolek, “deseroso sentiarazten gaituenaz zenbat eta kontzienteago izan, orduan eta errazagoa da aldatzea”.

Asteleheneko ezinegon famatuaren adibidea jarri du Mármolek. Norbaitek igandeak egin nahi ez duen zerbaitetarako erabili behar dituenean, hori egitea ala ez erabaki behar du: “Inork ez du adierazten ez dela betebehar bat, eta zu ez zara gai asteleheneko zure ezinegona igandeko jarduerarekin lotuta dagoela ikusteko”.

Mármolen arabera, kontziente izateak libreago egiten gaitu. Kontrol-sentsazio handiagoa ematen digu, horrela, bakoitzak kontrolatzen baitu noiz sentitzen den gaizki eta noiz ez.

Frustrazioa somatikoa denean

Beatriz Mármolek azaldu du gazte bat izan duela kontsultan. Urdaileko mina zuen, eta ezin zuen institutura joan. Haren iritziz, min hori ikertu behar da: “Mina somatikoa zenez, lortu dugu berriz min hori ez sentitze”. Hori lortzeko, landu dute min horren jatorria, zerk eragiten zion min hori.

Min horri itxura eman zioten, ikertu zuten zerk eragiten zuen min hori, eta kudeatu zuten. Horrela, gaizki sentitzeak dakarren frustrazioa urrundu zuten: “Ondo egiten ez zitzaiona ikustea, itsasargiaren argia ikustea bezala izan zen, etxera bueltan eramaten zion argia ikustea”. Horretan lan egin ahal izan zuten, gaztea hura konpontzeko gai izan zen, eta urdailak min egiteari utzi zion. Kasu honetan, gainkargara itzultzen gara, eta horretan ikertzen dugunean, “gai gara gainkarga hori askatzeko eta ez digu hainbeste pisatzen”.

“Ez gara hodei arroa batean bizi”

Dena ez da arrosa, eta dena ez da beltza. Horrela agurtzen da beti Mármol Instagramen. Dena maiztasunaren araberakoa da. Zer alde dago puntu altuaren eta baxuaren artean, edo zer maiztasuna dute oszilazioek?

“Nire esku dagoen eta ez dagoen horri aurre egiten eta bereizten jakin behar da”, dio psikologoak. Jakin behar da gure zoriontausna kanpoko gauzen edo barruko gauzen mende dagoen. Kanpoko gauzen mende soilik badago, zailagoa da kontrolatzea. “Guztioi eragiten digu inguruan dugun horrek, baina kontuan izan behar dugu aldatu ahal dugun edo ez”.