Hamar plazer Euskal Herrian udazkenaz gozatzeko

Euskal Herriak plan anitz eskaintzen ditu udazkenaz gozatzeko. Urtaroarekin batera paisaje osoa aldatzen doa: basoak okre eta gorrixkaz tindatzen dira, mendiak xendazalez betetzen dira, eta itsasbazterrak bere alderik basatiena erakusten du itsaslabarretan zehar dabiltzan olatu eta lanbroekin.

Herri eta hirietako azokak sasoiko produktu tipikoz betetzen dira: gaztainak, intxaurrak, perretxikoak, gazta artisauak eta urteko lehen sagardoa. Garai ezin hobea da tokiko gastronomia ezagutzeko, alde zaharreko taberna bateko pintxo soil batetik hasi eta udazkeneko zaporeak ospatzen dituzten menu berezietaraino. Txakolindegiek, ateak irekitzen dituzte bisitariek ardo gazte egin berria dasta dezaten.

Horrez gain, herriek euskal tradizioa gertutik erakusten duten jai eta herri-azokak hartzen dituzte: ganadu-azokak, sukaldaritza-lehiaketak, dantzariak eta herri-musika. Bertako kultura ezagutzeko aukerak dira, aire freskoaz eta itsasoa, mendia eta harana uztartzen dituzten paisaiez gozatzen den bitartean.

Baina udazkena Euskal Herrian ez da bakarrik natura eta gastronomia. Badira, halaber, urtaroa patxadaz dastatzeko aukera ematen duten eguneroko planak: pagadi eta mahasti urreztatuen artean ibiltzea, kostaldeko bideetan ibiltzea, tabernetako bertso-saioetara joatea, edo besterik gabe kafe bero bat hartzea euria ari duen bitartean. Esperientzia bakoitza erraza, irisgarria eta gertukoa da, eta eskualdearekin konektatzeko modu desberdina eskaintzen du.

Erreportaje honetan, Euskal Herrian udazkena osorik bizitzeko aukera ematen duten eguneroko hamar plazer txiki bildu ditugu, natura, gastronomia, kultura eta tokiko tradizioak uztartuz. Edozein bisitari edo biztanlek goza ditzakeen planak dira, urteko urtarorik koloretsuenaren aberastasuna erakusten dutenak.

1.Hostoz estalitako pagadien artean paseatzea

Udazkenak Euskal Herriko basoak kolore epeleko ikuskizun bihurtzen ditu. Urtaro honetan pagadi batetik ibiltzeak naturaz bere egoerarik benetakoenean gozatzeko aukera ematen du: oinen azpian kirrinka egiten duten hostoak, zuhaitzen artean iragazten den urrezko argia eta lurrerako usainez eta hezetasunez beteriko aire freskoa.

Pagadi ezagunenen artean Otzarretako Pagadia dago, Gorbeiako Parke Naturalean, eta Iratiko Pagadia, Nafarroan, Europako handienetakoa. Biek ibiltari mota guztientzako ibilbide seinaleztatuak eskaintzen dituzte, ordubeteko ibilaldi laburretatik hasi eta abenturazaleentzako ordu batzuetako ibilbideetaraino.

Ariketaz eta paisaiaz harago, ibilaldi hauek hiriko erritmoaz deskonektatzeko eta euskal udazkenaren ezaugarri den patxadaz gozatzeko aukera dira. Bisitari askok ibilaldia gertuko baserriren batean geldialdi batekin konbinatzen dute salda bero bat edo kafe bat probatzeko, esperientzia modu erraz baina gogoangarrian osatuz.

2.Herriko taberna batean salda edo pintxo bero bat hartu

Udazkenak Euskal Herrian bertako zaporeez gozatzera gonbidatzen du, urtaroa nola aldatzen den begiratzen den bitartean. Esperientziarik sinple eta erosoenetako bat da herriko taberna batean gelditzea salda bero bat, perretxiko pintxo bat, edo sagardo bat hartzeko.

Donostia, Bilbo edo Gipuzkoa eta Nafarroako herri txikiagoek eskaintzen dituzten tabernetan sukaldaritza tradizionala eta giroaren epeltasuna uztartzen dira. Udazkenean, bertakoek sasoiko jakiak prestatu ohi dituzte: onddoak, baratzeko barazkiak eta hiltegiko produktuak, ibilaldi edo txango baten ondoren energiak berreskuratzeko ezin hobeak.

Janariaz harago, inguruarekiko eta jendearekiko interakzioa ere sartzen da esperientzian: bizilagunak berriketan ikustea, euskal kaleetan euskara entzutea eta tokiko eguneroko bizitza sentitzea. Prestakuntzarik behar ez duen plana da, eta bertako kulturara zuzenean hurbiltzeko aukera ematen du.

3.Txakolinaz gozatzea

Udazkena mahats-bilketa garaia da Euskal Herrian, eta txakolindegiek ateak ireki dituzte Euskal Autonomia Erkidegoko ardo zuri berezi hau gertutik ezagutu nahi dutenentzat. Getaria, Bakio edo Aiako mahastien artean ibiltzeak urre eta berde koloreko paisaiez gozatzeko aukera ematen du, mahatsa biltzen den bitartean.

Mahastietan ibiltzeaz gain, upategi askok txakolin egin berriaren dastatzeak eskaintzen dituzte, eta bertan ardo horren zapore freskoa eta zertxobait azidoa antzeman daiteke. Bisitariek ekoizpen prozesuari buruz ikasten dute, mahats bilketatik hasi eta hartziduraraino, eta zuzenean upategian eros ditzakete botilak.

Plan honek natura, kultura eta gastronomia uztartzen ditu. Oso egokia da jarduera erlaxatu bat bilatzen dutenentzat, baina heziketa- eta zentzumen-edukiarekin, eta aukera ematen du euskal ardogintzaren tradizioarekin zuzenean konektatzeko.

4.Udazkeneko merkatuetaz gozatzea

Euskal Herriko eguneroko bizitza eta aberastasun gastronomikoa udazkenean sentitzeko lekurik onenetakoak dira azokak. Gasteizen, Azoka eta Almendrako Merkatua sasoiko produktuez betetzen dira: perretxiko freskoak, gaztainak, intxaurrak, kalabazak, artisau-gaztak eta bertako hestebeteak.

Merkatu horietara joateak benetako zaporeak aurkitzeko aukera ematen du, eta bertako ekoizleekin hitz egiteko aukera ere bai; haiek azaltzen dute nondik datozen beren produktuak eta nola lantzen edo elaboratzen diren. Turismoa eta ikasketa kulturala uztartzen dituen plana da, eta, gainera, kalitatezko oroigarri gastronomikoa eramateko aukera ematen du.

Gasteiztik harago, Tolosa, Elizondo edo Gernika bezalako herriek udazkenean gaztaina, sagardo, barazki eta etxeko ogiz betetzen diren landa merkatuak ospatzen dituzte, tradizioa eta eguneroko bizitza nahasten dituen esperientzia sortuz.

5. Landetxeetan deskonektatzearen plana

Udazkenak erritmoa jaitsi eta Gipuzkoa barnealdeko lasaitasunaz gozatzeko gonbita egiten du. Aia, Zarautz edo Pagoetako Parke Naturala bezalako eremuetan landetxe edo baserri batean ostatu hartzeak naturarekiko kontaktua erosotasunarekin eta deskonexioarekin konbinatzea ahalbidetzen du.

Landetxeek tximinia edo berogailua izan ohi dute, gertuko baso edo mendietan ibilaldi bat egin ondoren aterpe beroa eskainiz. Irakurri, musika entzun, etxeko gisatu bat prestatu edo besterik gabe euria nola erortzen den ikus daiteke, bertako kafe edo ardo batez gozatzen den bitartean.

Gainera, ostatu hauek mendi ibilaldi eta begiratokietatik gertu egon ohi dira, eta horrek aukera ematen du inguru naturalean zehar ibiltzeko, joan-etorri handirik egin behar izan gabe. Plan ezin hobea da hiriko zaratatik aldendu eta euskal udazkenaren erritmo pausatuan murgildu nahi dutenentzat.

6.Urbasa-Andiako Natur Parkea eta haren behatokiak ikusteko aukera

Udazkenak Urbasa-Andiako Natur Parkea bailarak estaltzen dituen kolore bero eta lanbrotsuko paisaia bihurtzen du. Nafarroako iparraldean kokatua, natura, lasaitasuna eta deskonexioa bilatzen dutenentzako aproposa da gune babestu hori. 

Seinaleztatutako ibilbideek meseta, baso eta itsaslabarrak zeharkatzeko aukera ematen dute, inguruko haran eta mendien hedadura erakusten duten ikuspegi panoramikoekin. Bidezidorrak ez dira oso zorrotzak, eta, beraz, egokiak dira bai familientzat bai ibiltari trebatuentzat.

Paisaiaz gain, Urbasa-Andiak Urbasako Kobazuloa eta hainbat behatoki enblematiko ditu, Hiru Erregeen Mahaiko Begiratokia esaterako, bertatik Nafarroako zati handi bat ikus daiteke eta, egun argietan, baita Pirinioak ere. Inguruko fauna eta florak, bereziki udazkenean, ibilaldi bakoitza esperientzia sentsorial oso bat izatea eragiten dute.

7.Guggenheim Museoa bisitatu eta itsasadarretik paseatu

Guggenheim Bilbao Museoa hiriko eta Euskal Herriko kultur erreferente nagusietako bat da. Udazkenean, museoaren inguruak, Bilboko itsasadarra barne, kolore beroz betetzen dira eta bisitaren ondoren paseatzeko ingurune ezin hobea eskaintzen dute.

Museoaren beraren arkitekturaz gain, Frank Gehryren lana, Bilbok arte garaikideko aldi baterako erakusketak, tailerrak eta bisita gidatuak eskaintzen ditu, bilduma iraunkorra eta aldi baterako erakusketak sakon ezagutzeko aukera ematen dutenak.

Itsasadarrean ibiltzeak kultura eta hiri izaera uztartzeko aukera ematen du: La Salve Zubian ibili, Jeff Koonsen “Puppy” eskultura miretsi eta kafetegi edo pintxoez gozatu daiteke inguruko tabernetan, ibaiaren jarduera behatzen den bitartean. Turismoa, kultura eta herrigunetik atera gabe lasaitasun une bat uztartzen dituen plana da.

8.Itsaslabar eta lanbro artean ibiltzea kostaldean

Udazkenak Euskal Kostaldea paisaia dramatiko eta ikusgarri bihurtzen du. Bizkaian, Zumaia, Bakio eta Lekeitio bezalako herriek kostaldeko ibilbideak eskaintzen dituzte, non itsaso zakartuak, itsaslabarren kontra hausten diren olatuek eta behe-lainoak paseatzeko eta deskonektatzeko ingurune paregabea sortzen duten.

Oso ibilbide ezaguna da Zumaiako flysch-ak zeharkatzen dituena, UNESCOren Munduko Geoparke izendatutako itsaslabar zatia. Itsaslabar hauek milioika urteko geruza geologikoak ikusteko aukera ematen dute itsaso ondoan ibiltzen den bitartean. Beste aukera batzuk dira Gaztelugatxeko itsaslabarretatik paseatzea (uhartea bera turistikoagoa den arren, ingurune naturalak ikaragarria izaten jarraitzen du udazkenean) edo Bakioko bidezidorretatik ibiltzea, kostaldea, mendia eta itsaslabarra elkartzen baitira ibilbide bakarrean.

Urtaro honetan kostaldetik ibiltzea ez da soilik plan bisuala, deskonektatzeko, itsasoa entzuteko eta aire garbia arnasteko unea ere bada, hiriko zalapartatik urrun.

9.Erdi Aroko hirigunea eta bertako hiri-ondarea ezagutzea udazkenean

Udazkena garai bikaina da Gasteizko Alde Zaharrean ibiltzeko, bertako kale harriztatu, plaza eta eraikinek mendeetako historia islatzen baitute. Gune hau bakarra da Araban, eta hiria turismo tradizionaletik harago ezagutzeko aukera ematen duten kultura-planak eskaintzen ditu.

Jarduera oso zehatza da hiriko artearen eta horma-irudi historikoen ibilbideari jarraitzea, eta, horrekin batera, Fournier Karta Museoa edo Arte Ederren Museoa bezalako museoetara bisitak egitea, eta Andre Maria Zuriaren Plaza edo Espainia Plaza bezalako plaza enblematikoetan ibilaldiak egitea. Gainera, udazkenean hainbat kultur jarduera, aldi baterako erakusketak eta tailerrak egiten dira, hiriaren historiarekin eta bizitza artistikoarekin bat egiteko, joan-etorri handirik egin gabe.

Plan honek kultura, ondarea eta hiri turismoa uztartzen ditu, hiritik urrundu gabe Arabako bizimoduan deskonektatzeko eta murgiltzeko beste modu bat eskainiz.

10.Guardian eta Erdi Aroko kaleetan paseatzea

Udazkenak Arabako Errioxako Guardia leku ezin hobea bihurtzen du historia, arkitektura eta lasaitasuna nahi dutenentzat. Erdi Aroko kale harriztatuek, harresiek eta atari historikoek paseatzeko aukera ematen dute, Arabako kultur ondarea deskubritzen den bitartean.

Horrez gain, Guardiak begiratokiak eskaintzen ditu eskualdeko urre koloreko mahastien gainean, udazkenean tonu epelez tindatzen direnak. Ondarea eta paisaia uztartzen dituen plana da: harresi zaharrak zeharkatu, Erregeen Andra Mari elizan sartu eta bertako begiratokiren batean gelditu mahasti zelaiak udazkeneko argi leunarekin ikusteko.

Ibilaldi honek deskonektatzeko, aire freskoa arnasteko eta historiaz beteriko ingurune lasai batez gozatzeko aukera ematen du, distantzia luzeak egin eta ibilbide zorrotzei aurre egin beharrik gabe.