BILBO. Luis Bilbao Larrondo historialariak idatzitako "Bilboko etxebizitza sozialak ehun urte" liburua aurkeztu zen ostegunean Azkuna Zentroan. Bertan izan ziren Bilboko Udaleko alkateorde eta Mugikortasun Politika, Ingurumen, Etxebizitza eta Garapen Osasungarriko koordinatzaile Alfonso Gil eta Bilboko Udal Etxebizitzen presidente eta Etxebizitza Saileko zinegotzi Jon Bilbao.

Liburuan, Bilboko Udal Etxebizitzen mugarri nagusiak azaltzen dira, sortu zirenetik, "etxe merkeekin"; etxe hauek garai hartako etxebizitza-premia gorriei erantzuten zieten. Gainerako etapak ere unean uneko egoeren tankerakoak izan ziren, gaur arte. Proiektu gogoangarri batzuk izan dira, adibidez, Otxarkoagako egitasmo handia, alegia, eko-auzoko proiektu esperimental bat, Bilboko hiri-berroneratzeko proiektuen erreferente izan nahi duena.

Bilboko Udaleko alkateorde Alfonso Gilek adierazi zuenez, "liburua Bilboko Udal Etxebizitzek ehun urte hauetan egindako lanaren laburpen zorrotza da, eta aukera ematen digu arduradun publikoek eta denboraldi luze honetan gehien behar zuten pertsonei bizigarritasun-baldintza duinak bermatzeko gogor lan egin duten pertsona askok egindako lan handia ikusteko".

Bestalde, Jon Bilbao Bilboko Udal Etxebizitzen presidenteak eta Etxebizitza Saileko zinegotziak nabarmendu zuenez, "liburu hau pizgarri ona da ilusioz lan egiten jarraitzeko eta aurrean ditugun erronkei aurre egiteko, etxebizitza publikoen parkea handituz eta haien bizigarritasun-baldintzak ahal den neurrian hobetuz, arlo horretako egungo berrikuntza-joerekin bat eginez".

Luis Bilbao Larrondoren liburua etapa historikoen errepaso xehatua da, ikuspegi sozial eta arkitektoniko batetik; ikuspegi horretatik, etxebizitza sozialak bilakaera bat izan du une bakoitzean hiriak dituen premiei erantzuteko eta egoera ahulenean dauden pertsonei etxe duinak emateko. Errepaso horretan, besteak beste, arkitekturaren ikuspegitik kontuan hartu beharreko Bilboko etxebizitza sozialen lehen eraikina aipatzen da, Torre Urizar (1921). Ricardo Bastida arkitektoak diseinatutako etxebizitza sozialak dira, premisa funtzionalisten pean eraikiak, garai hartarako modernotzat jotzen ziren espazioen estilo eta definizioarekin.

Beste mugarri garrantzitsu bat Zumarragako plazako eraikina izan zen, 1934 eta 1941 artean eraikia. Eraikin honek argi eta garbi islatzen du arkitekturako mugimendu modernoaren estiloa, gerren arteko garaiko ezaugarria, non estetika abangoardista ez ezik, elementu eraikitzaileei ikuspegi soziala ere ematen zaien. Eraikinak egiteko premisak markatzen ditu, orain ulertzen dugun bezala, eta urte haietan Europan eraikitzen ziren abangoardiako eraikinen estiloa partekatzen du. Estilo horretakoak dira, halaber, Madariaga Dorretxeko eraikinak, Emiliano Aman arkitektoarenak edo Tabacalerakoa, Untzeta Parrokoan, 50eko eta 60ko hamarkadetan eraikiak. Guztiek gizarte-zerbitzu bera ematen dute diseinuari eta akaberei dagokienez.

Etxebizitza sozialaren bilakaera adierazten duen beste erreferentzia nabarmen bat Pedro Astigarragaren etxebizitzak dira. XX. mendeko arkitekturaren ikonoa da. 1965ean eraikia, Le Corbusierren Bizitzeko Unitatearen proiektuarekin sortutako mugimendu modernoaren bilakaera islatzen du. Estilo honen ezaugarria da benetako hiri autosufiziente bat birsortzea, herritarrak bertikalean kontzentratzen dituena, zirkulazio-bide handietarako eta berdeguneetarako inguruko espazioa planifikatu ahal izateko, hiri-funtzioak bereiziz, bizilekuetarako mugikortasunari zein argi naturalari garrantzi handiagoa emateko.

Hortik abiatuta, bilakaera nabarmenena 2000. urtetik aurrera gertatu zen, sustapen propioko eraikinekin, jasangarritasun eta eraginkortasun energetikoaren irizpideen arabera eraikiak. Ildo arkitektoniko horren adibide dira Errekalde, Zorrotza eta oraintsuago Boluetako dorreak. Mendearen bigarren hamarkadan, jasangarritasunaren eta eraginkortasun energetikoaren irizpideei birgaitze energetikoaren irizpidea gehitu zaie.