'Matxismoa desinstalatu' kanpaina abiarazi du Aldundiak

Astelehen honetan goizean, azaroaren 17an, jarrera matxistei, indarkeria normalizatuei eta diskurtso ukatzaileei aurre egiteko gazteei zuzendutako kanpaina berri bat aurkeztu egin du Bizkaiko Foru Aldundiak, hilaren 25ean ospatuko den Emakumeen aurkako Indarkeria Ezabatzeko Nazioarteko Eguna dela eta. Kanpaina 'Desinstala el machismo-Matxismoa desinstalatu' leloa darama.

Kanpainak eguneroko keinu bat erabiltzen du — mugikorraren aplikazio bat ezabatzea —, eguneroko bizitzan desberdintasuna eta indarkeria eragiten duten portaerak eta mezuak ezabatzeko beharra planteatzeko. Mezua herritar guztiei zuzenduta dago eta errespetuan eta berdintasunean oinarritutako harremanak eraikitzeko erantzukizun komuna azpimarratzen du.

Teresa Laespadak, ahaldun nagusiordeak eta Enplegua, Gizarte Kohesioa eta Berdintasuna Sustatzeko foru diputatuak azpimarratu duenez, "kanpaina hau herritar guztiei zuzenduta dago, nahiz eta bereziki gizoneengana eta, bereziki, gazteengana iritsi nahi duen". "Uste dugu beharrezkoa dela matxismoa desinstalatzea eta geure buruaren bertsio berri bati eustea, berdintasunean partekatu, errespetatu eta lagunduko duenari. Matxismoa desinstalatzen badugu, berdintasunetik pentsatzen eta jarduten badugu, denok irabazten dugu: gizonek eta emakumeek".

Laespadak gaineratu du "matxismoak zalantzarik gabe kaltetzen dituela emakumeak, baina baita gizonak ere; eta gizonak bizitza beteago, autentikoago eta libreago baten alde egitera animatu nahi ditugu, desberdintasuna iraunarazten duten agindu eta jokabideak desinstalatuz".

Pieza grafikoak telefono baten pantaila erakusten du "matxismo" hitzarekin identifikatutako aplikazio bat "ezabatzeko" unean. Diseinuak gailu mugikorren hizkuntza bisuala erreproduzitzen du: hondo garbia, tipografia irakurgarriak eta kolore instituzionalak (morea eta zuria).

Formatu hori oso ezaguna da informazioa kontsumitzen dutenentzat eta aplikazio eta sare sozialen bidez elkarrizketak dituztenentzat. Kanpaina herritar guztiei zuzenduta dago, eta gazteen artean — batez ere gizonen artean — ohikoa den kode bisuala erabiltzen du, kolektibo bakar bat ere seinalatu edo erantzule egin gabe.

Bizkaiko datuak

Bizkaiko Emakumeen aurkako Indarkeriaren Behatokiak Foru Aldundiaren eta Eusko Jaurlaritzaren informazioa biltzen du, eta jasota dituen datuen arabera 2025eko irailera arte Ertzaintzak 3.631 biktimizazio erregistratu zituen, hau da, aurreko urteko aldi berean baino % 1,19 gehiago. Gehienak bikotekideak edo bikotekide ohiak eragindako indarkeria-kasuak dira eta, ondoren, familia barruko kasuak daude. Hala ere, hazkunderik handiena sexu-askatasunaren aurkako erasoetan gertatu da, % 23,64 hazi baitira 2024arekin alderatuta: iazko urtarriletik irailera 258 kasu izatetik, aurtengo aldi berean 319 kasu izatera igaro dira.

2024arekin alderatuta pixka bat behera egin dute bikotekideari edo bikotekide ohiari lotutako biktimizazioek, bai eta familia barrukoek ere. Sexu-erasoek, aldiz, gora egiten jarraitzen dute nabarmen, eta aurreko urteetan atzemandako goranzko joera sendotzen ari da. 2004az geroztik 38 emakume hil dituzte Bizkaian indarkeria matxistaren ondorioz, eta 16 eta 85 urte bitarteko euskal emakumeen ia erdiek adierazten dute indarkeria-motaren bat jasan dutela bizitzan zehar.

Kanpaina kalean eta hedabideetan

Kanpainak presentzia nabarmena izango du espazio publikoetan eta komunikabideetan.

Mezuak markesinetan, kanpoko kartel digitaletan eta Bilboko Metroan, Renfen eta EuskoTreneko hainbat puntutan egongo dira ikusgai. Bizkaibuseko 35 autobusetan eta tranbiaren alboko ateetan jarriko diren kanpoko biniloetan ere zabalduko da, San Mameseko kanpoko pantailan proiektatzeaz gain.

Hedabideen plangintzak — Zosmamedia agentziak garatu duena— sare sozialak, tokiko telebista eta ETB, irratiak, prentsa digitala eta jende asko biltzen den eremuetako kanpoko euskarriak hartzen ditu barnean.

Gaur Intermodalaren zabalgunean hedabideen aurrean egindako aurkezpenean furgoneta bat erakutsi da kanpainaren irudiarekin errotulatuta. Ibilgailu horrek lurraldeko hainbat udalerri zeharkatuko ditu bi astez, eta mezua herrietako kale, plaza eta ekitaldietara hurbilduko du.

Sentsibilizazio-materialak

Kanpaina saltokietara, gizarte-erakundeetara eta komunitate-guneetara hurbiltzeko Aldundiak kartelak eta eranskailuak banatu dizkie ostalaritzako establezimenduei, CECOBIn eta Bilbao Dendak elkarteetan bildutako saltokiei, ikastetxeei, liburutegiei, kiroldegiei, elkarteei, osasun-zentroei eta lurraldeko udalei.

Azaroaren 21, 22 eta 23ko asteburuan jende asko biltzen den espazioetako presentzia indartuko da — Metroaren sarbideak edo kirol-esparruak, esaterako —, sentsibilizazio-elementuak banatuz: tamaina desberdinetako eranskailuak (kristaletarako bertsioak barne), bidoi berrerabilgarriak, barik txartela gordetzekoak eta mugikorretarako bentosadun euskarri bat, hondoko kanpaina duten argazkiak eskuragarri jartzeko.

Bizkaiko kirolak kanpainarekin bat egin du

Bilbao Basket taldea protagonista izango da kanpainaren ikusgarritasunean. Taldeak "Desinstala el machismo-Matxismoa desinstalatu" diseinuko kamisetak jantziko ditu eta pistan leloa izango duen olana zabalduko du azaroaren 19an 20:00etan Bilbao Arenan (Miribilla) Kutaisi Basketball Club taldearen aurka jokatuko duen Europako txapelketako partidan.

Partida normalean jende asko biltzen duen nazioarteko lehiaketa baten barrukoa da. Pabilioiak 10.014 ikuslerentzako edukiera ofiziala du eta duela gutxi jokatu dituen Europako partidetan klubak 10.000 lagunetik gora bildu ditu. Jokalariek ere mezua zabalduko dute euren profil eta kanal digitaletan.

Gainera, lurraldeko beste kirol erakunde batzuek ere parte hartzen dute: Lointek Gernika Bizkaia, Balonmano Zuazo, Bidaideak Bilbao BSR, Rugby Gernika, Getxo Rugby, Hockey Santutxu, Lutxana Arraun Elkartea, eskoletako taldeak eta kirol egokituko erakundeak, hala nola Haszten.

Athleticek era puntualean parte hartuko du San Mameseko zelaiko pantailan proiektatuz eta bere sare sozialetan hedatuz.